آبفشان فلای نوادا، شگفتی تصادفی زمین، هنر و فرهنگ
به گزارش آریا بلاگ، آبفشان فلای (Fly Geyser) در ایالت نوادای آمریکا، پدیدهای زمینشناسی منحصربهفرد و خیرهکننده است که به دلیل رنگهای زنده، ساختار عجیب و در حال رشد و همچنین منشأ تصادفی و انسانیاش، شهرت جهانی یافته است . این پدیده که اغلب به عنوان «آتشفشان آب» یا یکی از عجیبترین پدیدههای جهان توصیف میشود، در سرزمینی با اهمیت فرهنگی عمیق برای بومیان آمریکا قرار دارد و داستانی جالب از تعامل انسان، طبیعت و تاریخ را روایت میکند .
برای دریافت مشاوره و خدمات تخصصی گردشگری و سفر به سراسر دنیا با bestcanadatours.com مجری مستقیم تورهای مسافرتی و گردشگری همراه باشید.
تاریخچه و شکلگیری: یک اشتباه زیبا
برخلاف بسیاری از آبفشانهای مشهور جهان که حاصل فرآیندهای طبیعی طی هزاران سال هستند، آبفشانهای اصلی فلای رنچ نتیجه دو رویداد تصادفی مرتبط با فعالیتهای انسانی در قرن بیستم است .
اولین چاه (حدود 1917): در حدود سال 1917، ساکنان منطقه برای یافتن آب جهت مصارف کشاورزی و آبیاری، چاهی را در این منطقه حفر کردند . آنها به یک منبع آب زمینگرمایی با دمای نزدیک به جوش (حدود 93 درجه سانتیگراد یا 200 درجه فارنهایت) رسیدند . از آنجایی که این آب برای کشاورزی مناسب نبود، چاه رها شد . با گذشت زمان، مواد معدنی موجود در آب، بهویژه کربنات کلسیم، در اطراف دهانه چاه رسوب کرده و یک مخروط تراورتن به ارتفاع حدود 10 تا 12 فوت (3 تا 3.7 متر) ایجاد کردند . این آبفشان اولیه که امروزه عمدتاً خشک و غیرفعال است، با نامهای «جادوگر» (The Wizard) یا «شست» (The Thumb) شناخته میشود .
دومین چاه و تولد آبفشان فلای (1964): در سال 1964، یک شرکت انرژی زمینگرمایی در نزدیکی چاه اول، چاه آزمایشی دیگری حفر کرد . آب کشفشده برای تولید انرژی به اندازه کافی داغ نبود، بنابراین پروژه رها شد و چاه بهطور ناقص مسدود گردید . این درپوش نتوانست فشار آب زیرزمینی را مهار کند و آب داغ از نقطهای جدید، در چند صد قدمی چاه اول، به سطح زمین فوران کرد . این فوران جدید، فشار آب چاه اول را کاهش داد و باعث خشک شدن آن شد . از آن زمان، آبفشان جدید که اکنون با نام «آبفشان فلای» شناخته میشود، بهطور مداوم در حال فعالیت و رشد است .
ویژگیهای زمینشناسی و تنوع زمینگرمایی فلای رنچ
آبفشان فلای در ملک 3800 هکتاری «فلای رنچ» و در منطقهای به نام «دشت زمینگرمایی هوالاپای» (Hualapai Geothermal Flats) قرار دارد که بزرگترین مجموعه چشمههای آب گرم در شمال غربی نوادا محسوب میشود .
منبع حرارت و سیستمهای گسلی: برخلاف بسیاری از سیستمهای زمینگرمایی که از یک محفظه ماگمایی کمعمق تغذیه میشوند، منبع گرمای این منطقه متفاوت است . گرما از جریان حرارتی بالای منطقهای تأمین میشود که توسط لایههای ضخیم و نارسانا از رسوبات رسی دریاچهای در زیر زمین به دام افتاده است . دمای آبهای زیرسطحی تا 121 درجه سانتیگراد (250 درجه فارنهایت) نیز ثبت شده است . موقعیت چشمهها توسط گسلهای نرمال منطقهای و فرآیندهای «کافت تکتونیکی» (tectonic rifting) کنترل میشود که شکستگیهایی را برای گردش آب داغ به سمت سطح باز نگه میدارند .
تنوع پدیدههای زمینگرمایی: این ملک میزبان مجموعهای غنی از پدیدههاست :
- سه آبفشان اصلی: علاوه بر آبفشان فلای و جادوگر، آبفشان سومی به نام آبفشان ویل (Will's Geyser) که به آن «هات پات» (Hot Pot) نیز گفته میشود، در این ملک وجود دارد . این آبفشان که در سال 2006 کشف شد، منشأ طبیعی دارد، شکلی شبیه به آتشفشان داشته و با نرخ حدود 15 سانتیمتر در سال در حال رشد است .
- حوضچهها و چشمهها: در این منطقه حداقل 191 حوضچه با دمای متغیر بین 21 تا 70 درجه سانتیگراد، دهها چشمه آب گرم و سرد طبیعی، دودخانها (fumaroles)، حوضچههای گلی (mud pots) و حدود 260 هکتار تالاب وجود دارد .
ساختار و ابعاد آبفشان فلای: این آبفشان از سه مخروط اصلی تشکیل شده که بر روی یک تپه بزرگ و نامتقارن تراورتن (نوعی سنگ آهک) قرار گرفتهاند . ارتفاع خود مخروطها به حدود 1.8 متر میرسد، در حالی که کل تپه ارتفاعی بین 7.6 تا 9.1 متر دارد . آب داغ بهطور مداوم تا ارتفاع حدود 1.5 متری به هوا پرتاب میشود .
رشد مداوم: این ساختار به دلیل رسوب مداوم مواد معدنی، همچنان در حال رشد است و یک «چشمانداز همیشه در حال تغییر» را ایجاد کرده است . تخمین زده میشود که مخروطها سالانه چندین اینچ رشد میکنند . با این حال، نرخ رشد دقیق 15 سانتیمتر در سال برای آبفشان طبیعی «ویل» ثبت شده است .
رنگهای خیرهکننده: جذابترین ویژگی آبفشان فلای، رنگهای زنده و متنوع آن است . این رنگهای قرمز، سبز و نارنجی عمدتاً ناشی از وجود جلبکهای گرما دوست (ترموفیلیک) هستند که در محیطهای گرم و مرطوب رشد میکنند . علاوه بر این، مواد معدنی محلول در آب نیز در این پالت رنگی نقش دارند؛ به عنوان مثال، اکسید آهن رنگ قرمز و گوگرد رنگ زرد را به وجود میآورد .
حوضچههای پلکانی و تشکیل سریع کوارتز: آب سرشار از مواد معدنی که از آبفشان خارج میشود، حدود 30 تا 40 حوضچه پلکانی زیبا در مساحتی بالغ بر 30 هکتار ایجاد کرده است . یکی از شگفتانگیزترین یافتههای علمی، وجود کوارتز (نوعی سیلیس) در ساختار داخلی آن است که با سرعتی فوقالعاده سریع تشکیل شده است . این فرآیند که در طبیعت معمولاً تا 10,000 سال طول میکشد، در اینجا به دلیل غلظت بسیار بالای سیلیس و دمای بالای آب طی چند دهه رخ داده است .
منشأ نام «فلای» (Fly)
نام «آبفشان فلای» از نام ملکی که در آن قرار دارد، یعنی «فلای رنچ» گرفته شده است . بر اساس معتبرترین روایتهای محلی، وجه تسمیه این ملک به هوانوردی بازمیگردد. گفته میشود در دهه 1930 یک مرکز آموزش پرواز با هواپیماهای دوباله در این ملک فعال بوده است و کلمه «Fly» به معنای پرواز به همین دلیل برای آن انتخاب شده است . وجود یک باند فرودگاه قدیمی در نزدیکی خانه مزرعه نیز این نظریه را تقویت میکند .
موقعیت، مالکیت و نحوه بازدید
آبفشان فلای در ملک «فلای رنچ» در دشت هوالاپای، حدود 32 کیلومتری شمال شهر کوچک گرلاک در شهرستان واشو، نوادا واقع شده است . این منطقه در نزدیکی صحرای صخره سیاه (Black Rock Desert)، محل برگزاری رویداد مشهور برنینگ من (Burning Man)، قرار دارد .
- مالکیت: این آبفشان برای دههها در یک ملک خصوصی قرار داشت . در ژوئن 2016، سازمان غیرانتفاعی «پروژه برنینگ من» این ملک 3800 هکتاری را به مبلغ 6.5 میلیون دلار خریداری کرد .
- بازدید عمومی: از ماه مه 2018، بازدید از آبفشان فلای تحت شرایط خاصی امکانپذیر شده است . تنها راه قانونی برای دیدن این آبفشان از نزدیک، شرکت در تورهای پیادهروی طبیعتگردی است که توسط «دوستان صخره سیاه-های راک» (Friends of Black Rock-High Rock) و با همکاری پروژه برنینگ من برگزار میشود . ورود بدون مجوز به این ملک خصوصی اکیداً ممنوع است .
اهمیت فرهنگی و اکولوژیکی
فلای رنچ، فراتر از آبفشان فلای، یک اکوسیستم غنی و یک سرزمین با اهمیت فرهنگی عمیق است .
میراث فرهنگی و همکاری با قبیله پایوت: این سرزمین بخشی از میهن اجدادی مردمان «نومو» (Numu) یا پایوت شمالی، از جمله قبیله پایوت دریاچه پیرامید (Pyramid Lake Paiute Tribe) و قبیله پایوت-شوشون فالون (Fallon Paiute-Shoshone Tribe) است . پروژه برنینگ من این تاریخ را به رسمیت شناخته و همکاریهای مشخصی را با قبیله پایوت دریاچه پیرامید آغاز کرده است :
- برنامههای فرهنگی و مدیریتی: اعضای قبیله برای برداشت گیاه سنتی نی (Tule) که در ساخت حصیرهای تدفین کاربرد دارد، به تالابهای فلای رنچ دسترسی دارند . همچنین، قبل و بعد از رویداد برنینگ من، مراسم دعاخوانی در این سرزمین برگزار میشود .
- پروژههای مشترک: داوطلبان «برنرهای بدون مرز» (Burners Without Borders) در پروژههایی مانند احیای تالاب نومانا و ایجاد یک باغ آموزشی گیاهان دارویی در موزه قبیله همکاری کردهاند . یکی از تیمهای طراحی (پروژه ریپل) یک سایبان سنتی پایوت به نام «هابا» (Haba) را در محوطه موزه قبیله ساخته است .
- حمایت اقتصادی و اجتماعی: پروژه برنینگ من با قبیله برای ارائه خدماتی مانند آتشنشانی و پلیس در زمان رویداد قرارداد میبندد . همچنین گروههای وابسته به برنینگ من برنامههای جمعآوری کمکهای مالی و غذایی برای حمایت از بانک غذای قبیله برگزار میکنند که در یک مورد بیش از 40,000 دلار جمعآوری شد .
تنوع زیستی و گونههای منحصربهفرد: این منطقه به عنوان یک واحه در دل بیابان، پناهگاه گونههای متعددی است . بررسیها نشان داده که این منطقه زیستگاه 144 گونه گیاهی، 138 گونه پرنده، 15 گونه پستاندار و 12 گونه خزنده است . شاید مهمترین ساکن این اکوسیستم، گونه حلزون آب شیرین به نام «پیرگ فلای رنچ» (Pyrgulopsis bruesi) باشد که در تمام جهان تنها در یکی از استخرهای حرارتی این ملک یافت میشود . این گونه به عنوان "G1" یا «به شدت در معرض خطر» طبقهبندی شده است .
نظارت علمی و آینده فلای رنچ
پروژه برنینگ من برنامههای بلندمدتی را برای تبدیل فلای رنچ به یک مرکز دائمی برای پایداری، خلاقیت و حفاظت آغاز کرده است .
نظارت و تحقیقات علمی: از زمان خرید ملک، نظارت علمی بر آن افزایش یافته است. سازمان دانشمندانی مانند کارولینا مونیوز سائز را برای مطالعه آبفشان استخدام کرده است . در سال 2019، یک مطالعه جامع شامل تحلیل شیمیایی آب، استخراج DNA برای شناسایی تنوع میکروبی و تحلیل ژئوشیمیایی انجام شد . همچنین، رویدادهای «بایوبلیتز» (BioBlitz) با همکاری بخش میراث طبیعی نوادا منجر به شناسایی گونههای جدیدی از گیاهان، حلزونها و سوسکها در این ملک شده است . فناوریهایی مانند تصویربرداری حرارتی و آنالیز گاز نیز از ابزارهای رایج برای نظارت بر چنین سیستمهایی هستند که ممکن است در آینده به کار گرفته شوند .
ابتکار هنر مولد زمین (LAGI 2020): محور اصلی این برنامهها، چالش طراحی «LAGI 2020 Fly Ranch» بود . هدف این رقابت، طراحی زیرساختهای پایدار برای تأمین انرژی، آب، غذا و مدیریت پسماند در قالب آثار هنری بود . از سال 2021، تیمهای منتخب فرآیند ساخت نمونههای اولیه را آغاز کردهاند . پروژههایی مانند Lodgers (سازههایی برای توالت کمپوستساز)، Solar Mountain (تولید برق خورشیدی) و Ripple (باغهای پرماکالچر) در حال توسعه هستند و چشمانداز برنینگ من را برای تبدیل فلای رنچ به یک «آزمایشگاه زنده» برای زندگی پایدار نشان میدهند .
خلاصه
آبفشان فلای یک پدیده زمینشناسی تصادفی و ساخته دست بشر در نوادا است که به دلیل زیبایی بصری و تاریخچه منحصربهفردش، توجه جهانی را به خود جلب کرده است . این آبفشان که در سال 1964 بر اثر حفاری ناموفق یک چاه انرژی زمینگرمایی ایجاد شد، بر روی تپههای رنگارنگ تراورتن و سیلیس بهطور مداوم در حال رشد است . رنگهای زنده آن از جلبکهای گرما دوست و مواد معدنی نشأت میگیرد . این آبفشان در ملک خصوصی «فلای رنچ» قرار دارد که میزبان سه آبفشان اصلی (فلای، جادوگر و ویل) و بیش از 190 حوضچه و چشمه آب گرم است . نام «فلای» از یک مرکز آموزش پرواز در دهه 1930 در این ملک گرفته شده است . این ملک در سال 2016 توسط پروژه برنینگ من خریداری شد و به عنوان بخشی از میهن اجدادی قبایل بومی پایوت، میزبان همکاریهای فرهنگی و زیستمحیطی متعددی با آنهاست . فلای رنچ همچنین تنها زیستگاه شناختهشده در جهان برای گونه در معرض انقراض حلزون Pyrgulopsis bruesi است . دسترسی عمومی به آن محدود بوده و تنها از طریق تورهای راهنما امکانپذیر است . پروژه برنینگ من در حال تبدیل فلای رنچ به یک مرکز دائمی برای هنر و پایداری از طریق پروژههایی مانند چالش طراحی LAGI است که هدف آن ایجاد زیرساختهای احیاکننده و هماهنگ با محیط زیست میباشد . آبفشان فلای نمونهای شگفتانگیز از چگونگی ایجاد زیباییهای غیرمنتظره و فرصتهای علمی و فرهنگی توسط تعاملات تصادفی انسان و طبیعت است .