راه چاره اضطراب امتحان

به گزارش آریا بلاگ، مهسا دختری 15 ساله است که برای درس و مدرسه اش اهمیت زیادی قایل است.پدر و مادرش حساسیت فوق العاده ای به نمرات و امتحانات او دارند و همین، شب های امتحان را برای او کابوس نموده است. او همواره درس هایش را خوب می خواند اما اضطراب شب امتحان، هرگز رهایش نمی نماید. دل اش می خواهد شب های امتحان به صبح نرسد. مرتب خودش را سرزنش می نماید که چرا با اینکه شاگرد زرنگی است و درس اش را بلد است، نمی تواند از عهده امتحانات اش خوب برآید. از طرفی، سفارش های پدرش که از او می خواهد هر طور شده20 بگیرد، عذاب اش را بیشتر می نماید.

نویسنده:محبوبه رحیمی

دلایل و درمان های استرس امتحان در مصاحبه با دکتر محمد ولی سهامی فوق تخصص روان پزشکی بچه ها و نوجوانان

مهسا دختری 15 ساله است که برای درس و مدرسه اش اهمیت زیادی قایل است.

پدر و مادرش حساسیت فوق العاده ای به نمرات و امتحانات او دارند و همین، شب های امتحان را برای او کابوس نموده است. او همواره درس هایش را خوب می خواند اما اضطراب شب امتحان، هرگز رهایش نمی نماید. دل اش می خواهد شب های امتحان به صبح نرسد. مرتب خودش را سرزنش می نماید که چرا با اینکه شاگرد زرنگی است و درس اش را بلد است، نمی تواند از عهده امتحانات اش خوب برآید. از طرفی، سفارش های پدرش که از او می خواهد هر طور شده20 بگیرد، عذاب اش را بیشتر می نماید.

قصه بالا برای خیلی ها قصه آشنایی است. با دکتر محمد ولی سهامی، فوق تخصص روان پزشکی بچه ها و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، درباره همین موضوع حرف زده ایم: استرس امتحان.

آفای دکتر! چرا با شنیدن نام امتحان دچار استرس می شویم؟

بالاخره همه انسان ها اضطراب را در زندگی خود تجربه می نمایند و این کاملا طبیعی است که افراد هنگام مواجهه با موقعیت های تهدیدنماینده و تنش زا مضطرب شوند. اضطراب اگر در برابر عاملی حقیقی ایجاد گردد، سازنده است چون فرد را از خطر دور می نماید اما احساس اضطراب شدید و مزمن در غیاب علت واضح، غیرعادی است و نه تنها سازنده نیست، بلکه آثار مخرب و زیانباری هم دارد. در رابطه با اضطراب امتحان، باید نوع اضطراب آنالیز گردد که واقعی است یا اخلاقی.

این دو اضطراب چه تفاوتی با هم دارند؟

اضطراب واقعی بر اثر تسلط نداشتن بر مطالب درسی حاصل می گردد اما اضطراب اخلاقی، نگرانی از به دست نیاوردن نتیجه مورد انتظار خود یا والدین یا معلم است؛ یعنی ترس از دست دادن موقعیت و صندلی خود. چنین دانش آموزی حتی در صورت آمادگی کامل برای امتحان می تواند نتیجه آزمون را تحت تاثیر قرار دهد.

معلم و خانواده در این بین چه نقشی دارند؟

به طور کلی ضعف در عملکرد معلمان، تطبیق نداشتن مفاهیم کتاب های درسی با روحیات دانش آموزان و موارد دیگر، موجب جدایی دانش آموزان از کتاب های درسی و نگرفتن مفاهیم آموزشی می گردد. در عین حال، امتحان بین دانش آموزان و معلمان به صورت یک خط قرمز در آمده است، به طوری که معلم درس می دهد تا فقط دانش آموز در امتحان قبول گردد و دانش آموز هم درس می خواند تا فقط بتواند از پس سوالات امتحان برآید و تاکیدی بر اندازه یادگیری دانش آموزان وجود ندارد. از طرف دیگر، نمره 20نمره ای است که بیشتر والدین و دانش آموزان در پی آن هستند، در حالی که این نمره بیانگر یادگیری کامل از سوی دانش آموزان نیست، بلکه فقط نشان می دهد که دانش آموز مطالب کتاب های درسی خود را خوب حفظ نموده است. بیش از 93 درصد دانش آموزان هم به علت تاکید فراوان خانواده و معلمان مدارس در روزهای امتحان دچار استرس و اضطراب هستند که این عامل، درصد افت تحصیلی دانش آموزان را افزایش می دهد و موجب عدم ارایه کامل آموخته های دانش آموزان می گردد.

این استرس چه قدر روی عملکرد دانش آموز تاثیر می گذارد؟

طبق مطالعات صورت گرفته، اضطراب ناشی از امتحانات می تواند تا 70 درصد موجب کاهش یادگیری دانش آموزان خصوصا در مقاطع هدایت و متوسطه گردد. حتی اضطراب امتحان یادگیری دانش آموزان را مختل می نماید.

این استرس با چه علایمی بروز می نماید؟

عصبی بودن، آرام و قرار نداشتن، تنش، احساس خستگی، سرگیجه، تکرر ادرار، بی حالی، تپش قلب، اسهال، تنگی نفس، نگرانی و دلهره، لرزش، تعریق، بی خوابی، اشکال در تمرکز حواس، گوش به زنگ بودن و... همه از جمله علایمی هستند که حتما همه طعم آنها را کم و بیش چشیده ایم؛ علایمی که در شب امتحان به اوج خود می رسند.

چگونه می توان از این اضطراب های امتحان خلاص شد؟

کاهش اضطراب شب امتحان تنها با مشارکت معلمان و والدین و خواست و اراده خود فرد امکان پذیر است. دانش آموزان باید یاد بگیرند که شب های امتحان، زمان یادگیری دروس نیست و در این شب ها فقط باید به مرور درس ها پرداخت. برای این کار پیشنهاد می گردد که دانش آموز چند هفته مانده به روز امتحان، کتاب درسی را به چند قسمت تقسیم کند و هر روز قسمتی از آن را بخواند و آموخته های خود را در جایی یادداشت کند تا در فرصت های مختلف بتواند آنها را مرور کند. در عین حال، دانش آموز باید مطمئن باشد که سوالات از کتاب درسی او است و فقط با مطالعه کتاب های درسی خود به راحتی می تواند به سوالات پاسخ دهد.

آیا شرایط مکانی و زمانی درس خواندن هم در کاهش استرس امتحان موثر است؟

بله، نکته بسیار مهمی است. مکان مطالعه حتی الامکان باید ثابت باشد و وسایلی که موجب حواس پرتی می گردد را باید از اتاق و محل مطالعه خارج کرد. در عین حال، مکان مطالعه باید نور کافی و پنجره ای برای عبور و مرور هوا داشته باشد تا از خواب آلودگی و خمودگی فرد جلوگیری گردد. از طرفی، هنگام گرسنگی یا بلافاصله بعد از غذا زمان مناسبی برای مطالعه نیست. مطالعه بهتر است در فواصل زمانی کوتاه و مستمر اتفاق بیفتد تا در یک زمان ممتد و طولانی چند ساعته که کارایی نداشته باشد.

آقای دکتر! آیا روش استانداردی برای مطالعه وجود دارد که با استرس کمتری همراه باشد؟

بله، در روش استاندارد مطالعه، یک ساعت یا یک ساعت و نیم مطالعه به یک ربع استراحت و تحرک و خروج از فضای مطالعه احتیاجمند است. مطالعه نباید به صورت دراز کشیده یا نشسته و یا داخل رخت خواب باشد و استفاده از میز مطالعه برترین گزینه است. یادداشت برداری از مطالب مورد مطالعه مهم بسیار مهم است و مرور مجدد این مطالب در فاصله های زمانی کوتاه باعث یادگیری بیشتر و در نتیجه اعتماد به نفس و کاهش اضطراب خواهد شد. در جلسه امتحان هم اگر استرس داشتید، باید چشم ها را ببندید و چند نفس عمیق بکشید. خیلی زود هم وارد جلسه امتحان نشوید زیرا این موضوع موجب افزایش استرس می گردد.

حرف آخر

نقش خانواده در کاهش استرس دانش آموز بسیار حایز اهمیت است. خانواده ها در ایام امتحانات باید از دیدوبازدیدها و تفریحات غیر ضروری پرهیز نمایند و فقط به دانش آموزان بپردازند، چرا که فرزندان در زمان امتحانات احتیاج به حمایت عاطفی بیشتری از طرف خانواده خود دارند. توصیه من به خانواده ها این است که از توقعات بی جا و فشار بیش از حد برای مطالعه خودداری نمایند و در صورتی که فرزندشان از موفقیت در یکی از امتحانات رضایت خاطر نداشت، او را مورد حمایت قرار دهند و از سرزنش او خودداری نمایند. انتظارات بالا و بیش از حد توانایی فرزندتان، می تواند در ایجاد اضطراب و شدت آن موثر باشد.

منبع:www.salamat.com

/ج