طرز مصرف داروها درماه رمضان - آریا بلاگ

طرز مصرف داروها درماه رمضان

نویسنده:دکتر عبدالمجید چراغعلی

پاسخ به پرسش بیمارانی که روزه می گیرند و هر روز مجبورند چند دارو مصرف نمایند

در میان اعمال عبادی مسلمانان، روزه یکی از شاخص ترین هاست. آیات و روایات فراوان در مورد تاکید بر منزلت ماه مبارک رمضان و روزه داری باعث شده است تا این ماه و اعمال عبادی آن از جایگاه ویژه ای بین مسلمانان برخوردار باشد. روزه داری در ماه مبارک رمضان بارزترین وجه عبادات توصیه شده در این ماه است و به همین دلیل هم مسلمانان اهتمام زیادی برای روزه داری دراین ماه به خرج می دهند. اما همان خدایی که روزه را بر ما واجب کرده، بیماران و افراد ناتوان را مستثنا کرده است. بنابراین به همان میزان که روزه داری افراد مکلف در این ماه نشانه عبودیت است،اصرار غیر منطقی بعضی بیماران برای روزه گرفتن (البته منظور، بیمارانی است که روزه برایشان ضررهای جبران ناپذیر دارد) هم ممکن است به نام مخالفت با دستورات الهی تعبیرشود.

اصل مسلم در انجام عبادات به صورت عمومی و بالاخص در ماه مبارک رمضان حفظ سلامت است. به همین دلیل در این مقاله سعی می کنم امکان روزه داری افرادی را که به دلیل بیماری مجبور به مصرف داروها هستند، مورد بررسی قرار دهم.با این وجود لازم به ذکر است که بیمارانی که علاقه مند به اطلاع از جنبه های شرعی این موضوع هم هستند، باید از طریق تماس با دفاتر مراجع تقلید خود کسب اطلاع نمایند و نگارنده در این مقاله صرفاً موضوع را از دیدگاه پزشکی مورد بررسی قرار می دهد.

کدام بیماران از نظر طبی، مجاز به روزه داری نیستند؟

از آنجا که روزه داران باید در فاصله بین طلوع آفتاب تا غروب آن از خوردن و آشامیدن اجتناب نمایند بنابراین عادات تغذیه ای و در پی آن رفتارهای فیزیولوژیک و فرایندهای متابولیکی بدن روزه داران دچار تغییراتی خواهد شد.اگرچه تعدادی از روزه داران به دلیل کاهش مصرف مواد غذایی طی ماه مبارک رمضان ممکن است دچار کاهش وزن شوند، بعضی ازاین افراد بین افطار و سحر صرف می نمایند.اقدامی که ممکن است چندان با توانایی دستگاه گوارش سازگار نباشد.علاوه بر آن معمولاً غذاهای مورد مصرف در ایام ماه مبارک رمضان چربی و قند بیشتری دارند و این موضوع هم بر فرایند های معمول متابولیکی در بدن روزه داران تاثیر گذار خواهد بود.

اجتناب از بلع هرگونه ماده ای طی ساعات روزه داری، شامل مصرف داروها هم می شود بنابراین روزه داران قادر نخواهند بود داروهای خوراکی خود را مصرف نمایند.این موضوع طبیعتاً ممکن است بر فرایند درمانی بیماران تاثیر منفی بگذارد.واضح است که به دلیل اهمیت حفظ سلامت،چنین افرادی قادر به روزه داری نخواهند بود بنابراین به نام یک اصل کلی بیمارانی که برای کنترل و یا درمان بیماری خود مجبور به مصرف خوراکی داروها هستند مجاز به روزه داری نخواهند بود. بیماران مبتلا به بیماری های مزمنی مانند اختلالات قلبی عروقی، اختلالات غدد آندوکرین، بیماری های دستگاه عصبی، بیماری های عفونی که نیازمند مصرف منظم آنتی بیوتیک های خوراکی هستند و سایر بیماری های مشابه که به مصرف مداوم و منظم داروها نیاز دارند، لازم است از روزه داری اجتناب نمایند.با این وجود ممکن است مواردی وجود داشته باشد که بنا به تشخیص پزشک معالج بیماری قادر به روزه داری باشد.در این موارد ممکن است با بعضی تغییرات که به صورت موقت در برنامه درمانی بیماران از طریق پزشک معالج ایجاد خواهد شد، امکان روزه داری برای این گروه از بیماران فراهم شود.در این بخش به بعضی از این موارد اشاره می شود.

مصرف داروها در ماه رمضان

چنانچه بیمار از شرایط عمومی مناسبی برای روزه داری برخوردار باشد ،قاعدتاً استفاده از اشکال دارویی خاصی که داروها را به صورت غیر خوراکی به بدن می رساند ،مسئله ای ایجاد نخواهد کرد.بعضی از این اشکال دارویی عبارتند از:قطره های گوشی، بینی و چشم، کرم ها، پمادها و داروهایی که به صورت پلاستر(چسب های پوستی)مصرف می شوند، شیاف های مقعدی و واژینال، دهان شویه ها، قرقره ها و اسپری های دارویی(مانند داروهای ضد آسم؛ که در مورد این داروها نظرات شرعی مراجع تقلید فرق دارد)، قرص های زیرزبانی مانند نیتروگلیسیرین(که در مورد این داروها هم نظرات شرعی مراجع تقلید فرق دارد)، داروهای تزریقی عضلانی و زیرجلدی به شرط آنکه حاوی ویتامین ها و یا مواد مغذی نباشند(که البته در مورد داروهای تزریق وریدی هم مراجع تقلید نظرات متفاوتی دارند.)افرادی که باید داروهای خود را به طور روزانه(یکبار در روز)مصرف نمایند، برای ادامه درمان خود در زمان روزه داری با مشکل خاصی روبه رو نیستند.این بیماران می توانند زمان مصرف داروی خود را در فاصله بین افطار تا سحر قرار دهند.در صورتی که لازم است داروی خود را با معده خالی مصرف نمایند، بهترین زمان مصرف دارو برای آنها یک ساعت قبل از سحری و یا دو ساعت بعد از افطاری است.

آنهایی که باید چند بار در روز دارو مصرف نمایند

بیمارانی که مجبور به مصرف روزی دو بار داروها هستند، ممکن است پس از مشورت با پزشک معالج خود قادر باشند داروهای خود را در فاصله بین افطار تا سحر استفاده نمایند.این مورد برای بیمارانی که مجبور به مصرف داروها با دفعات بیشتر هستند تقریباً ناممکن است و این قبیل افراد بهتر است از روزه داری صرف نظر نمایند.در مواردی خاص ممکن است پزشک معالج قادر باشد با جایگزینی داروهای این بیماران با انواع طولانی اثر آنها و یا تعویض دارو با یک داروی مشابه با نیمه عمر طولانی تر امکان روزه داری را برای این گروه از بیماران هم فراهم نماید.در این موارد صرفاً نظر پزشک درمانگر مشخص نماینده است.

خلاصه اینکه...

اگر چه تشخیص مجاز بودن روزه داری برای افراد مبتلا به بیماری صرفاً با نظر پزشک درمانگر و رعایت جوانب شرعی آن امکان پذیر است، در مورد بیمارانی که این اجازه را دارند ولی هم زمان به مصرف داروها همنیاز دارند، می توان پیشنهادات زیر را بیان نمود:

1)ازآنجا که مصرف اشکال غیرخوراکی داروها در اغلب موارد با روزه داری منافاتی ندارد، بیمارانی که اشکال غیر خوراکی داروها را مصرف می نمایند نباید نگران روزه داری خود باشند.

2)ممکن است در مواردی پزشک معالج قادر باشد با جایگزین کردن اشکال خوراکی داروها با غیرخوراکی آنها امکان روزه داری را برای بعضی از بیماران فراهم نماید.

3)در مورد بیمارانی که مجبور به مصرف بیش از یکبار داروها در روز هستند، ممکن است پزشک معالج قادر باشد با تعویض دارو با یک داروی دیگر با نیمه عمر طولانی تر از همان گروه درمانی و یا تجویز اشکال دارویی طولانی الاثر داروها با کاهش دفعات مصرف داروها امکان روزه داری را برای این بیماران فراهم نماید.

4)از آنجا که به هم خوردن عادات غذایی در ایام ماه مبارک رمضان باعث بروز تغییراتی در فرایند های فیزیولوژیک و متابولیک بدن و در نتیجه ایجاد تغییرات در میزان و سرعت متابولیسم و دفع داروها خواهد شد، لازم است علایم حیاتی مربوط به کنترل بیماری با دقت بیشتر و در فواصل کوتاه تری کنترل شود.

5)ازآنجا که مصرف کافی آب و مایعات نقش بسیار مهمی در دفع داروها و متابولیت های ناشی از آنها دارد، لازم است دقت شود که در فاصله بین افطار تا سحر به میزان کافی آب و مایعات به بدن روزه داران و به خصوص بیمارانی که دارو مصرف می نمایند، برسد.این اقدام ضمن تامین نیاز بدن روزه داران به مایعات، به خصوص در زمانی که ماه مبارک رمضان در فصل گرما قرار گرفته است، شرایط لازم را برای دفع مناسب داروها و متابولیت های آنها از بدن فراهم خواهد کرد.

منبع:روزنامه سلامت ،شماره 233

/س

منبع: راسخون