تحول در طالبان خیال باطل و هزینه های سنگین آن

به گزارش آریا بلاگ، محمدحسین عمادی مشاور سابق سازمان ملل در بازسازی افغانستان در یادداشتی در روزنامه شرق نوشت: با قدرت گرفتن تدریجی طالبان و فتح زنجیره ای شهرستان ها در کشور افغانستان، بعضی تحلیلگران در ایران ضمن تغییر دیدگاه و مواضع خود در مواجهه با طالبان مدعی هستند که چشم ها را باید شست و طالبان (پیروز در صحنه مبارزه با آمریکا) را جور دیگر باید دید!

تحول در طالبان خیال باطل و هزینه های سنگین آن

در پاسخ به این ادعا و بر مبنای شواهد موجود باید ادعای تحول و تغییر در میان طالبان را به طور قطع از آن ها پذیرفت، اما نه آن چنان که مطلوب نظر آنهاست! شواهد و قرائن به وضوح نشان می دهد که طالبان از نظر ایده و عمل به مراتب نسبت به دو دهه قبل، هم از نظر مکانیسم تصمیم سازی پیچیده تر و هم از جنبه قدرت عملیاتی خطرناک تر شده اند و بدیهی است که هزینه های حکمرانی آن ها برای همسایگان و ایرانیان به مراتب بیشتر از دو دهه گذشته خواهد بود. در بیان دلایل این تحلیل می توان با تکیه بر تجارب فردی به شواهد زیر اشاره نمود:

1- در 10 سال گذشته طالبان وحدت و هماهنگی خود را در مقایسه با زمان زعامت ملا عمر از دست داده اند و از وحدت فرماندهی کاریزماتیک در بین آن ها دیگر خبری نیست. در مذاکرات دوحه این ویژگی بسیار شاخص بود و بنابراین بر صداقت، شفافیت و انسجام تصمیم ها و وفای به عهد آن ها نمی توان مانند قبل تکیه کرد، زیرا عدم انسجام در رهبری به این گروه ماهیت پیچیده و زیست دوگانه داده و کمتر از گذشته می توان به آن ها اعتماد کرد.

2- در مدت 20 سال گذشته و در فرایند فشار حداکثری و تعقیب وگریز از سوی قوای نظامی آمریکا، رهبران سیاسی نظامی و رزمنده های طالب از پیچیدگی و مهارت بیشتری در مواجهه و فرار برخوردار شده اند. حتی گزارش های نظامی آمریکا نشان دهنده آن است که طالبان پس از 20 سال از قدرت تدوین استراتژی جنگی و مقاومت تاکتیکی در عملیات نظامی بیشتری بهره مند و از ابزار و فناوری های تخریبی و اطلاعاتی (آفندی و پدافندی) به مراتب پیچیده تری از قبل برخوردار شده اند.

3- رهبران طالب و رهبران عملیاتی شان (قوماندان ها) در دو دهه گذشته جهت تأمین منابع مالی خود به وسیله لابی با کشور های حامی و تجارت های پنهان، اما پرمنفعت، ماهیت اولیه خود را به تدریج از دست داده و به سوداگرانی تبدیل شده اند که از ایدئولوژی نه به اسم اعتقاد اخلاقی بلکه ابزار سلطه و معامله استفاده می نمایند و خشونت مشاخصات 20 سال گذشته خلوص مذهبی و رأفت عرفی آن ها را هم به شدت کاهش داده است.

4- رزمندگان میدانی طالب از 11 سپتامبر به بعد به صورت سیستماتیک تحت تأثیر تبلیغات منظم در مکاتب مذهبی و در رقابت با داعش به عناصر انتحاری و روبات های جنگی بدون قوه فکر، احساس و منطق تبدیل شده اند که تنها اوامر را اجرا می نمایند و در تصمیم گیری های کلان نقش به مراتب کمتری دارند. شواهد نشان می دهد که بعضی از عملیات تروریستی آن ها در قالب قرارداد های پیمانکاری و در فضای مجازی منعقد و در میدان انجام می گردد.

5- از همه عوامل فوق مهم تر آنکه از زمان امضای توافق با آمریکا (فوریه2020) و خروج تدریجی قوای نظامی آمریکا، رهبری طالبان پیروزی حماسی خود را به مثابه به زانو درآوردن و شکست ابرقدرت دنیا (آمریکا) تلقی نموده و با غرور فراوان از این پیروزی برای بازسازی روحیه و تهییج قوای میدانی خود استفاده نموده و همین امر خون نو در رگ های این سازمان مخوف جاری نموده تا در یک سره کردن آینده افغانستان، در قالب امارت اسلامی، سر از پا نشناسد.

6- صاحب نظرانی که دیدگاه های طالبان را تحلیل کردند و در تبادل نظر های دوحه با سران آن ها به تبادل نظر نشسته اند، معتقدند که در مواردی، چون رعایت حقوق اقلیت های مذهبی، قومی، زنان، آزادی بیان و آزادی های فردی هیچ گونه تغییری در منظر ایدئولوژیک آن ها دیده نمی گردد و غرور پیروزی اخیر آن ها را در اعتقادات خود پایدار تر نموده است؛ هرچند به علت آشنایی با رموز سیاست دوگانه به سادگی حاضر به چرخش مواضع خود به صورت موقت و تا دسترسی به حکومت هستند.

در پاسخ به کسانی که معتقدند هزینه ها و اثرات ناخوشایند طالبان را در عرصه دنیا و منطقه می توان پس از کسب قدرت و حضور در حاکمیت کنترل کرد، باید گفت با به کار بستن دو دهه تحریم و مشاخصه از سوی قوای مسلط بر این کشور دیگر یک خیال باطل است. باید پذیرفت که طالبان به علت خاستگاه اجتماعی و فرهنگی این سرزمین بخشی از واقعیت و ماهیت افغانستان بوده و در ساختار سیاسی این کشور انکار شدنی نیست؛ بنابراین باید از 20 سال پیش به جای طرد و انکار و مشاخصه با آن ها با راه حلی بینابینی در معادلات سیاسی این کشور تدبیری پایدار برای مشارکت آن ها اندیشیده و به کار بسته می شد.

ثانیا به نظر نمی رسد اهرم تهدید آمریکا و کشور های غربی به قطع یاری های بین المللی به اسم ابزار کنترلی طالبان پس از به دست گرفتن قدرت هم عنصری کارآمد باشد. از سویی این گروه تمامیت خواه، طالب تمامی قدرت هستند، از سوی دیگر این گروه با منابع غنی مالی که در 20 سال گذشته با آن خو گرفته اند و ارتباطاتی که در منطقه ایجاد نموده اند، همراه با بعضی یاری های بشردوستانه (همانند قبل) بدون دغدغه و با استقلال مالی می توانند امارت افغانستان را اداره نموده و حتی سهمی هم به اسم هم پیمان و پیمانکار نظامی به داعش دهند.

با توجه به موارد فوق باید دید هزینه های ساده انگاری نسبت به طالبان امروز چه هزینه هایی (اجتماعی، مالی و امنیتی) برای ایران و ایرانیان خواهد داشت؟

به نظر می رسد با به دست گیری قدرت کامل یا نسبی از سوی این گروه و با عنایت به تحولاتی که در آن ها به وجودآمده، می توان بعضی از ابتدایی ترین تأثیرات آن را بر ایران و ایرانیان به توضیح زیر بیان نمود: 1- در اولین گام تعداد وسیعی از هزاره های مرکزی افغانستان و استان های هم جوار از ترس سلطه خشونت آمیز و شاید انتقام جویانه طالبان با سرعتی بسیار بیشتر به ایران پناهنده خواهند شد که در شرایط کنونی ایران، بار مالی شدیدی بر معیشت مردم و به خصوص طبقات ضعیف وارد خواهد نمود.

2- در صورت حاکمیت طالبان بخش عمده ارتباطات مالی شامل صادرات ایران به افغانستان (با ارزشی بالغ بر پنج میلیارد دلار) متوقف و پاکستان و دیگر حامیان آن ها جایگزین آن خواهد شد. 3- از نقطه نظر امنیتی، یادآوری دوران سلطه طالبان و کشتار کنسولگری مزار شریف کافی است تا کابوس رویارویی با طالبان تنو حیات شده را درک نموده و از تجربه مجدد آن در مرز های شرقی جدا پرهیز کنیم.

4- ناامنی در مرز های شرقی نه تن ها باعث دغدغه ملی خواهد شد بلکه رکود در فرایند بهبود زیرساخت ها در این منطقه محروم و در نتیجه افول شاخص های توسعه ای را به همراه داشته و باعث به تعویق افتادن بعضی پروژه های ملی و استراتژیک مانند کریدور جنوب به شمال (پروژه ایران و چین) گردد. باید از هرگونه ساده اندیشی و نگرش احساسی نسبت به تحولات عمیق و چندبعدی افغانستان پرهیز کرد و هزینه های تاریخی و جبران ناپذیر آن را همراه با تحولات دو دهه اخیر مدنظر قرار داد.

با تکیه بر ضرب المثل کهن ایرانیان که آزموده را آزمودن خطاست قطعا دوباره آزمودن آزموده ای که 20 سال آموزش دیده باشد، خطای پرهزینه و نابخگرددنی ای خواهد بود.

منبع: فرارو
انتشار: 18 مرداد 1400 بروزرسانی: 18 مرداد 1400 گردآورنده: ariyablog.ir شناسه مطلب: 7625

به "تحول در طالبان خیال باطل و هزینه های سنگین آن" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "تحول در طالبان خیال باطل و هزینه های سنگین آن"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید