تدریس آنلاین در دوره شیوع کرونا، یک تجربه ناموفق بود

به گزارش آریا بلاگ، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس معتقد است: علی رغم این که سال ها صحبت از آموزش از راه دور و برگزاری دوره های مجازی می شد، تدریس آنلاین در دوره شیوع کرونا، یک تجربه ناموفق بود.زیرا زیرساخت های دانشگاه هایی که تاکید داشتند حتما برای آموزش از سیستم دانشگاه استفاده شود، ضعیف بود از سوی دیگر دانشگاه ها اصرار داشتند از نرم افزارهای اسکایپ و زوم که میلیون ها نفر در سراسر دنیا از آن ها استفاده می کنند، استفاده نشود و این کار را سخت می کرد.

دکتر سید سپهر قاضی نوری در گفت وگو با خبرنگاران درباره تجربه آموزش آنلاین در دوران شیوع کرونا، با بیان این که آموزش مجازی در ارائه محتوا هم عملکرد خوبی نداشت، گفت: در عمده کلاس های مجازی، صرفا استاد صحبت می کرد و محتوای خوبی هم برای ارائه آماده نشده بود. به دو مورد فوق باید این را اضافه کنیم که دانشجوها بهتر از اساتید بلد بودند با این نرم افزارها کار کنند. علاوه بر این، سازماندهی مناسبی نیز وجود نداشت؛ مثلا برای برگزاری جلسه دفاع مجازی نیاز به امضای همه استادان حاضر است و الان برخی دانشگاه ها می گویند دانشجو بعد از جلسه دفاع به صورت حضوری از استادان امضا بگیرد. در واقع ما هنوز به یک امضای الکترونیکی دسترسی نداریم.

این استاد دانشگاه با تاکید بر این که گسترش آموزش مجازی را باید به فال نیک گرفت، گفت: بعد از سرانجام شیوع کرونا، به هر قیمتی که شده باید صاحب زیرساختی در آموزش الکترونیکی شویم؛ زیرساختی که در شرایط عادی هیچ گاه دنبال آن نمی رفتیم.

وی در پاسخ به پرسشی درباره تفاوت آموزش عالی در دوران پساکرونا با قبل از شیوع آن گفت: اگر قرار باشد اول مهر به صورت عادی در سر کلاس های درس حاضر شویم باید اقرار کرد که دوباره به حالت قبلی باز می گردیم. هنوز این دوره آن قدر طولانی نشده که تاثیر خود را بگذارد. دانشجویان نسل جدید ما خیلی به نرم افزارها مسلط هستند و مشکل اصلی در استادان و مدیران است. خود اساتید کار با سیستم ها را بلد نیستند و یادگیری پایین تری نسبت به دانشجویان دارند. از سوی دیگر، مدیران هم تدبیری نمی اندیشند که این مشکل برطرف شود.

قاضی نوری ادامه داد: نباید چنین باشد که مدیران صرفا به اساتید نامه بزنند و بگویند چند جلسه کلاس تشکیل شده است و پلتفرم شما چه بوده است. نکته ای که خیلی مهم است این است که دولت و وزارت علوم از مدیران دانشگاهی و مدیران از اساتید بخواهند که این جریان آموزش مجازی را رها نکنند. این شیوه از تدریس برای خود استادان هم راحت تر است. اگر استادی یک بار وقت بگذارد و محتوای مجازی برای تدریس خود فراهم کند، تا مدت ها می تواند از آن محتوای مجازی استفاده کند. ولی معمولا از سوی استادان در این زمینه مقاومت وجود دارد و هر چه از رشته های مهندسی به سمت رشته های علوم انسانی می آییم این مقاومت شدیدتر است.

این استاد دانشگاه تربیت مدرس درباره تاثیر سن وسال استادان بر همگام نشدن آن ها با تغییراتی چون ترویج آموزش مجازی گفت: سیستم آموزش عالی چنین است که گویی هیچ گاه استادی از آن خارج نمی شود. با وجود این که در این دوره از فعالیت وزارت علوم، آئین نامه ای اجرایی شده که تعداد محدودی را بازنشسته کرده اما کماکان آن آئین نامه ایراداتی دارد که بر اساس آن، استادان مسن از نظام آموزش عالی ایران خارج نمی شوند. در برخی رشته ها واقعا این استادان قدیمی کارآمد نیستند. از سوی دیگر، ما با نسل جدیدی روبه رو هستیم که با امکانات ارتباطی نوین درس خوانده است و به مراتب از من و امثال من صلاحیت بیشتری برای عضویت در هیئت علمی دارد اما نمی تواند وارد دانشگاه شود. در دانشگاه آزاد این وضع وخیم تر بود، چون در یک مقطع زمانی، استادان بازنشسته دانشگاه های دیگر را جذب می کرد که خوشبختانه اخیرا تغییر کرده است.

وی با تاکید بر این که موضوع به روز شدن علم اساتید مهم تر از آموزش مجازی است، گفت: استادی که برای کلاس های مجازی به روز نمی شود، دانش خود را هم به روز نمی کند. همان چیزی را بلد است که سی سال پیش بلد بوده است. حتی در رشته های علوم انسانی که مدت زمان طولانی برای تغییر نظریه ها نیاز است هم روش های تحقیق به روز می شوند، اما استادان ما همچنان به روال قدیم فعالیت خود را ادامه می دهند. پیشنهاد من این است که مکانیسم هایی برای بازنشستگی سریع تر استادانی که همگام با تغییرات به روز نمی شوند پیدا کنیم زیرا تداوم این شرایط ما را از لحاظ علمی عقب نگاه می دارد.

قاضی نوری ادامه داد: یکی از شرایطی که برای تداوم فعالیت استادان در دانشگاه ها گذاشته می شود این است که استاد مقاله داشته باشد. می دانیم که بسیاری از مقالاتی که استخراج می شود ربطی به استاد ندارد و هر استادی می تواند با فشار وارد کردن به دانشجو صاحب مقاله شود و اینگونه از بازنشستگی فرار کند. الان سن بازنشستگی برای استاد تمام 70 سال و برای دانشیار 67 سال است. استاد و دانشیار شدن در حال حاضر، در آموزش عالی به نسبت گذشته کار ساده ای است و می توان گفت که همه می توانند تا سن 70 سال در نظام آموزش عالی بمانند.

استاد تمام دانشگاه تربیت مدرس با بیان این که عمده اساتید فعلی دانشگاه های تهران متولدین دهه 30 هستند که بعد از انقلاب فرهنگی درس خوانده اند، افزود: این اساتید فعلا بازنشسته نمی شوند و جای خود را به دهه شصتی ها و هفتادی ها نمی دهند. معنی این مکانیسم فعلی که سن بازنشستگی استادان را تا 70 سال می آورد این است که میانگین تا ده یا 15 سال دیگر نسل فعلی اساتید در دانشگاه ها می مانند. به نظرم 70 سال واقعا سن زیادی برای بازنشستگی استادان در شرایطی است که علم با سرعت پیشرفت می کند.

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از این گفت وگو در پاسخ به پرسشی درباره عملکرد آموزش عالی در دوران شیوع کرونا برای حل مسائل مختلف جامعه گفت: الان برای ارزیابی زود است. ما هنوز ندیدیم که مسئله ای در بحران کرونا حل شده باشد. مدیریت کشور برای حل بحران کرونا بی اغراق یکی از پیروز ترین تجربه هایی بود که در طول عمرم در کشور دیدم. ایران با وجود همه مسائل عجیب و غریبی که نسبت به بقیه کشورها داشت؛ عملکرد خوبی در مدیریت کرونا داشت اما این که آموزش عالی بخواهد مسئله ای را حل نماید، نه. اتفاق خاصی نیفتاد. چرا که اساسا آموزش عالی ما کند است و ماهیت به ثمر نشستن آن نیزدراز مدت است.

قاضی نوری در سرانجام خاطرنشان کرد: تصویب یک طرح پژوهشی در نظام آموزش عالی ما دو سال طول می کشد، به نتیجه رساندن آن سه سال طول می کشد و اجرایی کردن دستاوردهای آن، پنج سال. همین که آموزش عالی در برابر فشارها برای حذف ترم تحصیلی، تسلیم نشد ارزشمند است چون معنی آن این بود که عمر دانشجویان تلف می شد و هزینه ای که دولت برای دانشگاه ها کرده بود هدر می رفت. به طور کلی، آموزش عالی مسئله خاصی از جامعه در این بحران حل نکرد. در حوزه آموزش پزشکی به دلیل ماهیت نزدیک آموزش و پژوهش با درمان اتفاقات مهمی در بحران کرونا رخ داد اما ساختار وزارت علوم از کاربرد بسیار دور است و در فضای انتزاعی سیر می کند.